Wpływ na otoczenie lokalne i bioróżnorodność
Formalnie za przygotowanie projektu, w tym konsultacje społeczne i ustalenie poziomu oddziaływania na środowisko, odpowiada inwestor. Spółki z Grupy Budimex, występując jako generalny wykonawca, nie mają bezpośredniego wpływu na te kwestie, z wyjątkiem sytuacji, gdzie, będąc projektantem w ramach danego kontraktu, uczestniczą w przygotowaniu inwestycji pod względem środowiskowym i społecznym. Kluczem do sukcesu jest staranne zorganizowanie placów budów i ich zaplecza, a w szczególności poprowadzenie dróg technologicznych w taki sposób, aby były jak najmniej uciążliwe z punktu widzenia użytkowników dróg i okolicznych mieszkańców.
Zaplecze budowy, magazyny, składy i bazy transportowe w pierwszej kolejności lokalizowane są na terenach już zagospodarowanych i przekształconych. O ile to możliwe, plac budowy organizowany jest w bezpiecznej odległości od terenów zamieszkanych. W trakcie realizacji inwestycji materiały i surowce transportowane są przede wszystkim z wykorzystaniem już istniejących pasów drogowych. Pnie oraz korzenie drzew są odpowiednio zabezpieczane przed uszkodzeniami mechanicznymi związanymi z użyciem ciężkiego sprzętu, siedliska zwierząt i roślin odgradzane, a zbiorniki wodne zabezpieczane przed potencjalnym zanieczyszczeniem substancjami chemicznymi.
Po zakończeniu prac otoczenie jest przywracane do stanu możliwie najbliższemu temu sprzed budowy. W miejsce drzew, których wycięcia nie dało się uniknąć, sadzone są nowe, a wierzchnia, próchniczna warstwa ziemi, której usunięcie było konieczne, zostaje powtórnie wykorzystana.
Praktykowanym działaniem jest także przenoszenie roślin z terenów objętych budową w nowe miejsca, o tych samych lub podobnych warunkach siedliskowych i glebowych (tzw. metaplantacja).
W związku z potencjalnym wpływem prac budowlanych na niszczenie siedlisk lub płoszenie zwierząt w 2021 roku doszło do konieczności przenoszenia roślin i zwierząt. Wszystkie działania z tym związane odbywały się na podstawie uzyskanych warunków zawartych w decyzjach derogacyjnych wydanych przez Regionalnych Dyrektorów Ochrony Środowiska zgodnie z podziałem kompetencyjnym.
Harmonogram prac budowlanych jest dostosowany do cyklu przyrodniczego, co oznacza np. wstrzymanie prac w okresie migracji zwierząt leśnych, płazów, ryb lub podczas okresu lęgowego ptaków.
Udogodnienia środowiskowe najczęściej odnoszą się do przebiegu dróg w otoczeniu domostw i przejść dla zwierząt zgodnie z ich szlakami migracyjnymi, zachowania stref ochronnych (ekotonów) w lasach. W celu ochrony przyrody tworzone są również systemy odwadniające. Innym działaniem jest stawiane przezroczystych ekranów dźwiękochłonnych.
Wszystkie prace prowadzone są zgodnie z obowiązującymi wymogami prawnymi, w tym dotyczącymi obszarów wchodzących w skład sieci Natura 2000. Odbywa się również kontrola przyrodnicza obszaru oddziaływania oraz siedlisk na danym obszarze, a po zakończeniu projektu obserwacja przyrodnicza. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, przed rozpoczęciem realizacji inwestycji o potencjalnie znaczącym wpływie na otoczenie przyrodnicze, sporządzany jest raport oddziaływania na środowisko. W pracach nad tym dokumentem biorą udział eksperci z różnych dziedzin, m in ornitolodzy, herpetolodzy, botanicy itp. W raporcie wskazywane są potencjalne ryzyka oraz rekomendacje w zakresie łagodzenia skutków inwestycji.
W 2021 podczas realizacji kontraktów Budimex SA realizował działania zgodnie z zapisami decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz pozwoleniami na budowę. W wyniku decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach stwierdzono na terenach budów oraz w odległości do 500 m liczbę sfer i obszarów chronionych.
Specjaliści wspierają wszystkie prowadzone przez Grupę działania prośrodowiskowe, na bieżąco monitorując realizację inwestycji, wydając wnioski, zalecenia i rekomendacje. Większość budów jest objęta nadzorem przyrodniczym zgodnie z decyzjami środowiskowymi i umowami z podmiotem zlecającym daną inwestycję. Dodatkowo zdarza się prowadzenie go na wniosek kierownictwa kontraktu lub zapobiegawczo, nawet gdy prawo tego nie wymaga. W ten sposób Grupa Budimex stosuje zasadę ostrożności.
Pracownikom i podwykonawcom dbanie o środowisko ułatwiają tablice umieszczane na placach budów, informujące o miejscach składowania odpadów budowlanych, mycia pomp po betonowaniu, obszarach wymagających zachowania szczególnej ostrożności ze względu na występowanie gatunków chronionych lub strefy ochrony drzew. Obecność stosownych oznaczeń jest weryfikowana podczas audytów Systemu Oceny Budów.
Jedną z zasad obowiązujących na placach budów prowadzonych przez Grupę Budimex jest posiadanie tzw. apteczki środowiskowej, czyli zestawu do szybkiego ograniczenia i neutralizacji wycieków substancji niebezpiecznych dla środowiska, takich jak oleje, substancje ropopochodne.
Znajdują się one w oznakowanych miejscach, a informacja o ich lokalizacji jest szeroko udostępniana pracownikom. Zgodnie z zasadą ostrożności wszystkie potencjalne skażenia traktowane są jako zagrażające środowisku aż do chwili ustalenia ich rodzaju i źródła. Innym wymogiem jest zagospodarowanie wytworzonych odpadów, prowadzenie ich ewidencji i odbioru.
Istotne wydarzenia mające miejsce pomiędzy końcem okresu bilansowego, a datą publikacji sprawozdania
W dniu 4 stycznia 2022 roku podpisana została umowa pomiędzy trzema firmami wyłonionymi na drodze przetargu a Strażą Graniczną na budowę 186 km zapory na granicy polsko-białoruskiej. Budimex SA odpowiada za budowę 100 km odcinka zapory.
W dniu 25 stycznia 2022 roku Straż Graniczna przekazała wykonawcom plac pod budowę zapory.
Na odcinku Puszczy Białowieskiej wykonawcą zapory jest firma Budimex SA. Na terenie budowy znalazł się 2 kilometrowy obszar ścisłego rezerwatu, pozostałe obszary objęte terenem budowy to tereny chronione Natura 2000 oraz obszary o innej klasyfikacji. Założenia projektu przewidują sześciomiesięczny czas prac budowlanych. Budowa odbywa się na warunkach ustawy z dnia 29 października 2021 roku o budowie zabezpieczenia granicy państwowej. Na mocy art. 6 wspomnianej ustawy do inwestycji nie stosuje się przepisów odrębnych, w tym prawa budowlanego, prawa wodnego, prawa ochrony środowiska oraz przepisów o udostępnianiu informacji o środowisku, prawa geodezyjnego i kartograficznego, przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz środowiskowych, przepisów o transporcie kolejowym, przepisów o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, w szczególności nie jest wymagane:
- pozwolenie na budowę ani zgłoszenie,
- decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego,
- sporządzenie projektu budowlanego,
- uzyskanie innych decyzji, zezwoleń, opinii i uzgodnień lub dokonanie zgłoszeń.
W związku z powyższym przy realizacji opisywanej inwestycji nie został zastosowany tryb konsultacji i działań na rzecz zachowania bioróżnorodności, który jest stosowany w przypadku inwestycji realizowanych na zasadach nieregulowanych opisywaną wyżej ustawą.
W dniu 26 stycznia 2022 roku przedstawiciele Grupy Budimex odbyli konsultacje z samorządami. W spotkaniach uczestniczyli przedstawiciele wojska, wójtowie 5 gmin położonych na szlaku inwestycji, nadleśnictwa oraz Starosta Powiatu Hajnowskiego.
14 lutego 2022 roku Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska zaopiniował, że szybkie powstanie stałej zapory będzie znacznie korzystniejsze dla przyrody niż istnienie zapory tymczasowej i obecność na granicy dużej liczby osób.
W dniu 15 lutego 2022 roku Zarząd Dróg Powiatowych w Hajnówce podpisał porozumienie z firmą Budimex SA, dotyczące naprawy szkód na drogach powiatowych, które mogą ulec dewastacji podczas trwania budowy.
Grupa Budimex identyfikuje istotny wpływ jaki realizacja budowy zapory może mieć na bioróżnorodność.