W 2021 roku gospodarka polska powróciła na ścieżkę wzrostu, po kryzysie wywołanym pandemią COVID-19. W 2021 roku PKB wzrósł o 5,7% w stosunku do 2020 roku, kiedy to obniżył się o 2,5%. Polska znalazła się w grupie niewielu krajów europejskich, w których aktywność gospodarcza w 2021 roku przekroczyła poziom sprzed pandemii COVID-19.
W 2021 roku głównym kreatorem wzrostu była konsumpcja gospodarstw domowych, która wzrosła o 6,2% w ujęciu rocznym. Z kwartału na kwartał zwiększała się też aktywność inwestycyjna, głównie przedsiębiorstw. W 2021 roku nakłady brutto na środki trwałe wzrosły o 8,0% w porównaniu z poprzednim rokiem (wobec spadku o 9,0% w 2020 roku). Podobnie jak i w poprzednim, w 2021 roku stopa inwestycji w gospodarce narodowej (relacja nakładów brutto na środki trwałe do produktu krajowego brutto w cenach bieżących) wyniosła 16,6%.
Problemem polskiej gospodarki była wysoka inflacja. W grudniu 2021 roku ceny były o 8,6% wyższe niż rok wcześniej. W dniu 6 października 2021 roku Rada Polityki Pieniężnej rozpoczęła zacieśnianie polityki pieniężnej i do końca 2021 roku w sumie trzykrotnie podnosiła stopy procentowe. W efekcie tych podwyżek, w ciągu 2021 roku stopa referencyjna wzrosła z 0,10% do 1,75%1 . Podwyżki stóp procentowych mogą znacznie ograniczyć dostępność kredytów, zarówno dla przedsiębiorstw, jak i gospodarstw domowych (m.in. redukując popyt na rynku nieruchomości).
Na aktywność gospodarczą w Polsce i poziom inflacji w 2021 roku miały ponadto wpływ zjawiska występujące w skali globalnej, takie jak wzrost cen surowców na świecie, niedobór półprzewodników, wąskie gardła występujące w zaopatrzeniu oraz wzrost cen transportu. Przykładowo, od początku 2021 roku ceny stali wybiły się z poziomów 500-600 euro za tonę do 1 130 euro za tonę w lipcu 2021 roku. W drugiej połowie 2021 roku ceny na stal nieco spadły i w grudniu 2021 roku kształtowały się na poziomie około 950 euro za tonę.
W 2021 roku wartość produkcji budowlano-montażowej w cenach bieżących wyniosła 117,1 mld zł i przyrosła o 7,9% w stosunku do poprzedniego roku. Dla porównania, w 2020 roku dynamika ta wyniosła 0,4%. Produkcja budowlano-montażowa w zakresie budownictwa kubaturowego (budynków mieszkalnych i niemieszkalnych razem) osiągnęła poziom 56,0 mld zł i wzrosła o 5,0% w relacji do poprzedniego roku. Dobra koniunktura wystąpiła zarówno w budownictwie mieszkaniowym jak i niemieszkalnym, w których produkcja budowlano-montażowa wzrosła w 2021 roku odpowiednio o 7,2% i 3,7%. W 2021 roku wartość produkcji budownictwa infrastrukturalnego wyniosła 61,1 mld zł, tj. wzrosła o 10,7% (w tym produkcji budowlano-montażowej w budownictwie drogowym 5,8%, zaś w budownictwie szynowym 2,6%)2
Produkcja budowlano-montażowa w mld zł
Utrzymały się korzystne trendy w budownictwie mieszkaniowym. W 2021 roku oddano do użytkowania 234,7 tys. mieszkań, tj. o 6,3% więcej niż w poprzednim (kiedy wzrost wyniósł 6,5%). Zwiększyła się liczba mieszkań oddanych w budownictwie indywidualnym (o 19,4%), natomiast obniżyła w budownictwie przeznaczonym na sprzedaż lub wynajem (o 0,7%).
Mimo utrzymania trendu wzrostowego w zakresie produkcji, pandemia COVID-19 miała niewątpliwie wpływ na działalność sektora budowlanego w Polsce i przybrała formę:
- zakłóceń łańcuchów dostaw;
- zmniejszenia dostępności zagranicznych pracowników, głównie pochodzenia ukraińskiego;
- spowolnienia prac wynikających z konieczności zachowania reżimu sanitarnego;
- przewlekłości procedowania decyzji administracyjnych dotyczących realizowanych kontraktów budowlanych oraz opóźnień w ogłaszaniu przetargów na nowe inwestycje infrastrukturalne.
W celu ograniczenia negatywnych skutków wzrostu cen materiałów budowlanych oraz wynagrodzeń na ich rentowność, przedsiębiorstwa podnosiły ceny kontraktów budowlanych. W grudniu 2021 roku ceny produkcji budowlano-montażowej były o 7,6% wyższe w porównaniu z analogicznym miesiącem poprzedniego roku3. Zatem obowiązujący w 2021 roku sposób waloryzacji kontraktów, mógł w wielu przypadkach nie zrekompensować gwałtownego wzrostu cen.
W 2021 roku średnie zatrudnienie w budownictwie wyniosło 419,8 tys. osób, czyli było nieznacznie niższe niż w 2020 roku (o 0,2%). W grudniu 2021 roku pracownik budowlany otrzymywał średnio 6 360 zł z tytułu wynagrodzeń wobec 5 800 zł płaconych rok wcześniej, co oznacza że średnie wynagrodzenia wzrosły o 9,7% w skali 2021 roku. Powodów takiego wzrostu można doszukiwać się przede wszystkim w rosnącym zapotrzebowaniu na pracowników budowlanych oraz presji płacowej pod wpływem rosnącej inflacji.
Mimo wzrostu produkcji z miesiąca na miesiąc pogarszały się ogólne nastroje w budownictwie. Firmy najczęściej wskazywały, że utrudnieniem dla ich działalności są ograniczenia związane z kosztami zatrudnienia, kosztami materiałów i niepewnością ogólnej sytuacji gospodarczej. W ocenie przedsiębiorców wykorzystanie mocy produkcyjnych w budownictwie w grudniu 2021 roku wynosiło około 83%.
Zmiany cen prętów stalowych
Zmiany cen hurtowych asfaltów
1 W okresie styczeń-kwiecień 2022 roku Rada Polityki Pieniężnej czterokrotnie podnosiła stopy procentowe, w tym referencyjną o 2,75 p.p.
2 Źródło: GUS
3 Źródło: GUS